اثر سطوح مختلف هورمونی بر آزمایشات درون شیشه ای آنغوزه

آنغوزه گیاهی دارویی، علفی و چند ساله که بومی ایران و افغانستان است و تا ارتفاع بیش از 2 متر رشد می کند. آنغوزه به عنوان دارویی بسیار موثر بر روی سیستم هاضمه، پاک کننده و تحریک کننده پرزهای روده ای عمل می کند. صمغ رزینی که از ریشه این گیاه بدست می آید دارای خواص کرم کشی، ضد انقباض و تشنج، بادشکن، بر طرف کننده بوی بد، خلط آور، ضد یبوست، داروی مسکن و اشتها آور می باشد. بیشتر تقاضا برای صمغ آنغوزه بوسیله جمع آوری مقدار زیادی صمغ از جمعیت های طبیعی پاسخ داده می شود. بهره برداری پی در پی آنغوزه از جمعیت های وحشی خطر جدی را برای بقاء این گیاه، خصوصاً هنگامیکه پیش از بذر دهی برداشت می شود، به وجود آورده است. تکثیر رویشی برای این گونه تا به حال شرح داده نشده است. علاوه بر این، تکثیر از طریق بذر به دلیل خواب بذر تا حدودی مشکل می باشد. در نتیجه، آنغوزه به عنوان یک گیاه دارویی در حال انقراض در کتاب داده های قرمز ایران به ثبت رسیده است. از اینرو درک پیشگیرانه بر روی حفاظت، زراعت و کاربرد مناسب از این گونه گیاهی برای آینده ضروری است. در سالهای اخیر، تمایل برای تکنیک های کشت بافت که ابزار مناسبی را برای تکثیر انبوه و حفاظت ژرم پلاسم از گیاهان دارویی کمیاب و در حال انقراض پیشنهاد می کند، افزایش یافته است. اثر تیمارهای مختلف شامل سطوح متفاوتی از جیبرلین، سرما، شستشو با آب جاری و تیمار ترکیبی سرما و جیبرلین برای بهبود جوانه زنی آزمایش شد. سرما و تیمار جیبرلین به طور معنی داری بر روی درصد و سرعت جوانه زنی تاثیر داشتند. تیمارهای ترکیبی سرما برای 30 و 60 روز با سایر تیمارها، برای شکست خواب بذر بسیار موثر بودند. در میان تیمارهای ترکیبی سرما، بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار ترکیبی سرما و ppm 2000 از جیبرلیک اسید بدست آمد. و کمترین درصد جوانه زنی در تیمار شاهد و شستشو در آب جاری بدست آمد. کالوس ها از ریزنمونه های ریشه، هیپوکوتیل و برگ لپه ای گیاهچه های آنغوزه بر روی محیط کشت ms حاوی 2-0 میلی گرم در لیتر 2,4-d یا naa به تنهایی و یا در ترکیب با 2-0 میلی گرم در لیتر ba یا kin بدست آمد. در محیط حاوی 1 میلی گرم در لیتر naa در ترکیب با 1 میلی گرم در لیتر ba بیشترین درصد تشکیل کالوس (100%) در ریزنمونه های ریشه به وجود آمد. بذرهای خراش داده شده به محیط کشت ms حاوی غلظت های مختلف هورمونی برای جنین زایی سوماتیکی انتقال داده شدند. در میان غلظت های استفاده شده، بیشترین درصد جنین زایی سوماتیکی (6/59%) بر روی محیط کشت ms پایه بدون هورمون مشاهده شد. پس از انتقال کالوس ها به محیط کشت حاوی 3-1 میلی گرم در لیتر ba یا kin به تنهایی و یا در ترکیب با 2/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر naa نوساقه ها به وجود آمدند. ba نسبت به kin برای القای نوساقه ها بسیار موثر بود. کالوس های تولید شده از هیپوکوتیل بیشترین درصد باززایی نوساقه ها (1/81%) را با 4/7 نوساقه در هر کالوس نشان دادند در حالیکه، کالوس های ریشه کمترین تعداد نوساقه ها را بر روی محیط محتوی 1 میلی گرم ba و 2/0 میلی گرم naa نشان دادند. بیشترین میزان ریشه دهی نوساقه ها (8/88%)، تعداد (23/7) و طول ریشه (34/5) بر روی محیط کشت ms 2/1 در ترکیب با 5/2 میلی گرم در لیتر iba بدست آمد. گیاهچه های درون شیشه ای تولید شده ساز گار شده و با موفقیت به خاک انتقال داده شدند.